علوم انسانی اسلامی به مثابه کاشف عقلانیت اسلامی
نویسندگان
چکیده
در این مقاله با تفکیک «عقلانیت عملی» از «عقلانیت علمی و شناختی» نشان داده می شود که عقلانیت شناختی، مربوط به فاعل شناخت و عالم علوم انسانی است که اعتبار خود را از اعتبار عقلانیت پارادایم های فلسفهٔ علم می گیرد. اما عقلانیت عمل که به «موضوع شناخت» علوم انسانی مربوط است، اعتبار خود را وامدار فلسفه و نظام اخلاقی است. به علاوه وظیفهٔ عقلانیت شناختی در قلمرو علوم انسانی، فهم روشمند رفتارها و کنش های آدمی است و از آن جهت که انسان ها رفتاری را به عمل می آورند که اخلاقاً درست می دانند، فرضیات در علوم انسانی ـ که روایتی اولیه دربارهٔ شناخت کنش ها و رفتارهای آدمی است ـ دارای ماهیت اخلاقی است؛ چون نشانگر نظام عقلانیت در عمل انسان ها است. اما اثبات فرضیات، با روش های واقع نمایی علمی، امکان پذیر است. علوم متعارف انسانی عموماً حاوی نظریاتی است که در صدد شناساندن دستگاه عقلانیت در عمل مردمان جوامع غربی است. بر فرض تأیید چنین دستگاهی، درمی یابیم که آنها به فلسفهٔ اخلاق زندگی خود پایبندند. در این مقاله نشان داده می شود که عقلانیت اسلامی عمل، یک «عقلانیت فازی» است که می تواند رفتار همهٔ انسان ها را توضیح دهد. بنابراین، علوم انسانی اسلامی، جهانی تر از علوم متعارف انسانی است. یادآور می شود که اسلام در این مقاله، برای عقلانیت و علوم انسانی، قیدی شناختی ـ و نه قیدی جامعه شناختی و فرهنگی ـ است.
منابع مشابه
راهبردهای ارزش‌آفرینی در پژوهشهای علوم انسانی اسلامی
هدف: پژوهش حاضر به دنبال ارتباط بین فنّاوری نرم با تحقیقات علوم انسانی و به منظور ارزش‌آفرینی در پژوهشهای علوم انسانی اسلامی بود. روش: این پژوهش یک مطالعۀ کیفی و کمّی(آمیخته) است که به صورت توصیفی- تحلیلی با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌ها...
متن کاملنقش اجتهاد در تدوین علوم انسانی اسلامی
با توجه به قلمرو وسیع دین مبین اسلام و شمول آن نسبت به مسایل فردی، اجتماعی، روحی، جسمی، مادی، معنوی و همه ابعاد و شئون انسانی و ارتباط تنگاتنگ علوم انسانی همچون روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، حقوق، سیاست، تعلیم و تربیت با جنبه‌های معنوی و روحی و فردی و اجتماعی انسان، پیوند عمیق اسلام و علوم انسانی روشن می‌گردد. هم‌چنین نحوه دست‌یابی به معارف قرآن و سنت و عقل بدیهی و قریب به بدیهی نیز جز با تلاش علمی ...
متن کاملسازماندهی علوم انسانی اسلامی نیازی میان‌رشته‌ای
مقاله حاضر به مقوله علم و سازمان‌دهی آن، و ارائه راهکاری متناسب با علوم انسانی ـ اسلامی می‌پردازد و درصدد پاسخ به این پرسش است که از منظر مدیریت، به عنوان عنصری فراگیر در سازمان‌دهی هر نوع کار و محیط انسانی، برای مهندسی و سازمان‌دهی علوم انسانی ـ اسلامی چه راهکاری می‌توان ارائه کرد. از آن‌جا که علوم انسانی اسلامی به عنوان روح همه علوم می‌تواند به علوم دیگر جهت دهد و آنها را علاوه بر شئون مادی د...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسراناشر: موسسه فرهنگی تحقیقاتی اسرا
ISSN 2383-2916
دوره 4
شماره 12 2012
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023